Samenvatting en advies
Uit de Corona Gezondheidsmonitor Jeugd 2021-2022 blijkt dat Zeeuwse tweede- en vierdeklassers minder lekker in hun vel zitten. In vergelijking met de meting in 2019 zijn leerlingen minder gelukkig (77% in 2021 versus 83% in 2019) en ervaren de eigen gezondheid minder vaak als (zeer) goed (81% in 2021 versus 85% in 2019). Ook is het percentage leerlingen dat onvoldoende weerbaar is toegenomen (13% in 2021 versus 11% in 2019). Waarschijnlijk is dit het gevolg van de coronaperiode. Het merendeel van de Zeeuwse jongeren zit nog wel lekker in hun vel.
Aandachtspunten
De coronaperiode lijkt met name een negatieve invloed te hebben op het mentale welbevinden van jongeren. Zo’n 18% heeft nog steeds last van de ingrijpende gebeurtenis(sen) die zij meemaakten en 7% heeft een verhoogd risico op een Post Traumatische Stress Stoornis (PTSS). Bovendien, vindt slechts vier op de tien jongeren (42%) het makkelijk om stressvolle gebeurtenissen te doorstaan. Deze leerlingen vormen een kwetsbare groep en ervaren mogelijk langer gevolgen van de coronaperiode. Daarnaast heeft bijna vier op de tien jongeren (39%) zich in het jaar voorafgaand aan het invullen van de vragenlijst soms tot altijd eenzaam gevoeld en is 28% van de Zeeuwse jongeren psychisch ongezond. Twee op de tien jongeren (22%) dacht er in de afgelopen 12 maanden zelfs wel eens (een enkele keer tot heel vaak) aan om een einde aan het leven te maken.
Een ander belangrijk aandachtspunt is slaap. In vergelijking met 2019 is het aandeel jongeren dat niet goed slaapt toegenomen (20% versus 23%). De belangrijkste reden van vermoeidheid is hetzelfde: te laat naar bed gaan of te vroeg op moeten staan (52%). Verontrustender is dat meer jongeren aangeven moe of slaperig te zijn doordat zij ’s avonds/’s nachts liggen te piekeren of zich zorgen maken (20% in 2019, 26% in 2021). Dit past bij bovenstaand beeld van verminderd mentaal welbevinden van jongeren.
Op een aantal onderwerpen doen Zeeuwse jongeren het minder goed dan Nederlandse leeftijdsgenoten. Zo roken ze vaker en drinken Zeeuwse jongeren vaker alcohol: 37% van de Zeeuwse jongeren heeft minimaal een heel glas alcohol gedronken versus 31% in Nederland en 14% heeft ooit een hele sigaret gerookt versus 9% in Nederland. Verder lopen en fietsen Zeeuwse jongeren minder vaak naar school of stage (78% versus 85%) en sporten ze minder vaak bij een vereniging of sportclub (65% versus 74%). Dit beeld is onveranderd ten opzichte van 2019. Deze resultaten benadrukken het belang van het Nationaal Preventieakkoord om te blijven werken aan het tegengaan van overgewicht, overmatig alcoholgebruik en roken.
Een ander belangrijk aandachtspunt blijft de acceptatie van homoseksualiteit en de mening over transgenders van Zeeuwse jongeren. Het percentage dat denk dat een leerling op school eerlijk tegen iedereen kan vertellen dat hij/zij homoseksueel is, nam sinds 2019 toe (van 13% naar 17% in 2021). Ondanks deze toename is het percentage nog altijd laag. Daarnaast is er zowel een negatieve als positieve ontwikkeling zichtbaar met betrekking tot genderidentiteit. In vergelijking met 2019 zijn er meer jongeren die het normaal vinden dat een leerling transgender is (41% in 2019 versus 46% in 2021), maar ook meer jongeren die het verkeerd vinden (9% in 2019 versus 13% in 2021).
Risicogroepen
Ten slotte is het bij alle onderzochte thema’s belangrijk om risicogroepen in beeld te houden. Zo zijn er specifieke verschillen tussen jongen en meisjes. Ook lopen leerlingen met een laag onderwijsniveau over het algemeen meer gezondheidsrisico’s en scoren vierdeklassers op bijna alle onderwerpen ongunstiger dan tweedeklassers.
Inzet op preventie
De coronacrisis heeft het belang van inzetten op preventie en gezonde leefstijl nogmaals onderstreept. Scholen, gemeenten en maatschappelijke organisaties kunnen de resultaten van de monitor gebruiken bij de onderbouwing van beleid en interventies ter bevordering van een gezonde ontwikkeling van de jeugd. Hierbij is het van belang om in te zetten op preventie en aandacht te hebben voor de verschillende risicogroepen. GGD Zeeland adviseert een integrale en omgevingsgerichte aanpak. De Gezonde school methodiek biedt scholen de mogelijkheid om integraal aan preventie te werken.
Aan de slag met deze onderzoeksresultaten?
GGD Zeeland adviseert scholen, gemeenten en maatschappelijke organisaties bij het maken van beleid. Neem voor meer informatie contact op met één van onze Adviseurs Publieke Gezondheid via het e-mailadres: PubliekeGezondheid@ggdzeeland.nl.
Informatie over
Leeswijzer
Resultaten van de monitor worden onder andere bepaald door de op dat moment geldende coronamaatregelen. De vragenlijst is afgenomen in oktober en november 2021.
Ten tijde van de afnemen van de vragenlijsten kwamen we uit een zomer waar we relatief veel bewegingsvrijheid hadden. In het najaar van 2021 waren scholen nog open en er kon nog worden gesport. Een coronabewijs was verplicht bij o.a. sportwedstrijden, horeca, bioscopen en evenementen. Vanaf half november werden de regels weer strenger. We mochten thuis 4 mensen ontvangen, werd het coronatoegangsbewijs en het dragen van mondkapjes op meer plaatsen verplicht en was publiek niet meer toegestaan bij sportwedstrijden. Er was nog veel onduidelijk over het verloop van de pandemie, de Omikronvariant deed zijn intrede en zorgde voor veel onzekerheid.
Via de website van het RIVM zijn de toen geldende maatregelen te vinden.
Per thema
De belangrijkste resultaten voor Zeeland worden per thema besproken. Het thema ‘Impact van corona’ is aan deze monitor toegevoegd. We kijken hierbij ook naar verschillen in achtergrondkenmerken zoals gender en onderwijsniveau. Alleen de significante verschillen (p < 0,05), oftewel niet berustend op toeval, worden toegelicht.
Kies onderaan deze pagina een thema om direct de resultaten te bekijken.
Alle cijfers
Alle cijfers op Zeeuws niveau en per gemeente zijn terug te vinden in de gemeentelijke tabellenboeken. Bekijk de tabellen per gemeente hier.
Waarom dit onderzoek?
De Gezondheidsmonitor Jeugd wordt uitgevoerd om:
- inzicht te krijgen in de gezondheid, welzijn en leefstijl van jongeren in klas 2 en 4 van het voortgezet onderwijs;
- lokaal en landelijk beleid te ontwikkelen om de gezondheid van jongeren te bevorderen;
- de gezondheidssituatie van jongeren onder de aandacht van scholen te brengen en hen aan te zetten tot de ontwikkeling van gericht preventief gezondheidsbeleid
Normaliter vindt de Gezondheidsmonitor Jeugd elke vier jaar plaats. In 2021 is een extra monitor uitgevoerd vanwege corona. De coronacrisis kan namelijk op psychisch, emotioneel, sociaal en/of lichamelijk vlak gevolgen hebben. Het is belangrijk om dit goed in de gaten te houden, zodat beleid hierop aangepast kan worden.
Dit onderzoek is onderdeel van het netwerk uitvoering Integrale Gezondheidsmonitor COVID-19. De GGD’en voeren de Corona Gezondheidsmonitor Jeugd 2021 uit in het kader van de Integrale (populatie-brede) Gezondheidsmonitor COVID-19. Hierbij wordt samengewerkt met GGD GHOR Nederland, het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM), het Nivel en ARQ Nationaal Psychotrauma Centrum, samen het netwerk GOR (Gezondheidsonderzoek na Rampen). Het onderzoek is bedoeld om de fysieke en mentale gezondheidseffecten als gevolg van de coronacrisis onder de Nederlandse bevolking inzichtelijk te maken. ZonMw is namens het ministerie van VWS opdrachtgever van de monitor en faciliteert verbinding tussen lopende onderzoeken.
Hoe zijn de gegevens verzameld?
Alle reguliere voortgezet onderwijs scholen in Zeeland deden mee met dit onderzoek. Leerlingen uit de klassen 2 en 4 ontvingen op school een link waarmee ze tijdens een lesuur op school de online vragenlijst konden invullen.
Was deelname verplicht?
Nee, deelname aan de Corona Gezondheidsmonitor Jeugd was niet verplicht. Alle ouders/verzorgers én leerlingen zijn vooraf geïnformeerd over het onderzoek. Iedere leerling mocht er (in overleg met zijn of haar ouders) voor kiezen om niet mee te doen. De antwoorden van de leerlingen worden strikt vertrouwelijk behandeld en verwerkt.
Waarom staat er geen cijfer of een nul in de grafiek?
Indien er in een grafiek in de Zeeuwse rapportage bij een bepaald onderwerp geen cijfer genoemd wordt, dan betekent dit dat minder dan 5 leerlingen dit antwoord hebben gegeven. Vanwege privacyoverwegingen en mogelijke herleidbaarheid van de resultaten wordt hierover niet gerapporteerd en vindt u dus niets terug in de grafiek. Indien in de grafieken een 0 bij een bepaald onderwerp is te zien, betekent dit dat geen enkele leerling dit antwoord heeft gegeven.
Waarom worden niet alle resultaten vergeleken met landelijke cijfers?
GGD Zeeland heeft vragen toegevoegd aan de landelijke vragenlijst. Deze vragen gaan onder andere over slaap, verliefdheid, seksuele ervaringen, acceptatie van homo/lesbienne in de klas en eerlijkheid over homoseksualiteit op school. Deze vragen zijn alleen regionaal gesteld, waardoor er voor deze vragen geen landelijke cijfers beschikbaar zijn.
Bekijk en vergelijk hier de cijfers op landelijk niveau of met andere regio’s.
Wat wordt er bedoeld met de coronaperiode?
Het onderzoek is afgenomen in oktober en november 2021. In deze rapportage wordt met de coronaperiode de periode van maart 2020 tot en met november 2021 bedoeld. De laatste lockdown in de winter van 2021-2022 is hier geen onderdeel van.
ggdzeeland.nl