Wat is PFAS?
PFAS zijn poly- en perfluoralkylstoffen. Het is een groep van duizenden chemische stoffen die door mensen worden gemaakt. Voorbeelden hiervan zijn PFOS, PFOA en GenX. We weten dat deze stoffen meestal:
- slecht afbreken
- zich makkelijk verspreiden
- en zich ophopen in planten, dieren en mensen.
Waarom wordt PFAS gebruikt?
PFAS (poly- en perfluoralkylstoffen) hebben nuttige eigenschappen: ze stoten onder andere water, vet en vuil af. Daarom zitten ze in veel producten, zoals smeermiddelen, voedselverpakkingen, blusschuim, antiaanbaklagen van pannen, kleding, textiel en cosmetica. Ze worden ook gebruikt in verschillende industriële toepassingen en processen. Maar juist deze nuttige eigenschappen zorgen ervoor dat PFAS zich ophopen in de leefomgeving en slecht afbreken. Dit kan schadelijk zijn voor onze gezondheid en het milieu.
In welke (soort) producten wordt PFAS toegepast?
PFAS (poly- en perfluoralkylstoffen) stoten water, vet en vuil af en zijn goed bestand tegen hitte en zuren. Deze stoffen worden voor veel verschillende toepassingen gebruikt, bijvoorbeeld voor vlekkenbescherming in tapijten en het waterafstotend maken van regen-, buitensport- en skikleding.
De meeste PFAS komen in het milieu door vervuiling van fabrieken, maar ze kunnen ook via consumentenproducten in het milieu terechtkomen.
Hoe kom ik in aanraking met PFAS?
De meeste schadelijke stoffen komen in het milieu door vervuiling van fabrieken, maar ze kunnen ook via consumentenproducten in het milieu terechtkomen. Dit geldt ook voor PFAS. PFAS kunnen zowel vast als los in een product zitten, waardoor je er op verschillende manieren mee in contact kunt komen.
Loszittende PFAS zitten bijvoorbeeld in blusschuim, impregneermiddel voor kleding en meubels, skiwax en smeermiddel. Deze stoffen komen vrij wanneer je het product gebruikt. Bijvoorbeeld als je je fietsketting smeert of je tent waterdicht maakt. Ze kunnen ook vrijkomen als de brandweer blusmiddel gebruikt dat PFAS bevat.
Vastzittende PFAS zitten in producten zoals antiaanbaklagen van pannen, tapijten, (regen)kleding, bakpapier en pizzadozen. Ze komen vrij als je het product verkeerd gebruikt, bijvoorbeeld door krassen te maken in de antiaanbaklaag of de pan te heet te maken voordat je er iets in doet.
In alle gevallen komen PFAS in het milieu terecht als het product wordt weggegooid. Deze stoffen breken niet af, en het is moeilijk om ze te verbranden in de afvalverbranding.
Wil je weten of er PFAS in een product zit? Kijk op de website van waar zit wat in.
Wat is er aan de hand in Zuid-Holland Zuid (omgeving Dordrecht) met PFOA en Chemours?
Het bedrijf Chemours Dordrecht, voorheen DuPont, heeft bij de productie van teflon jarenlang de stof perfluoroctaanzuur (PFOA) gebruikt. PFOA werd daarbij in de lucht uitgestoten, geloosd op het riool en in de rivier, en is ook in de bodem terechtgekomen. Dit heeft zorgen veroorzaakt over de mogelijke gevolgen van PFOA voor de gezondheid. Voor meer informatie kun je terecht op de website van GGD Zuid-Holland Zuid.
Wat is PFOA?
PFOA staat voor perfluoroctaanzuur en wordt ook wel C8 genoemd. Tot 2012 werd PFOA door Chemours/DuPont gebruikt als hulpstof bij de productie van teflon, dat onder andere wordt gebruikt voor de antiaanbaklaag van koekenpannen. Sinds 2013 staat PFOA op de Europese lijst van Zeer Zorgwekkende Stoffen.
Wat is PFOS?
PFOS (perfluoroctaansulfonaten) is een chemische stof binnen de PFAS-groep, die wordt gebruikt om producten zoals textiel water- en vuilafstotend te maken. Deze stof komt ook voor in hoge concentraties in het schuim van brandblussers. PFOS is sinds 2008 verboden in veel toepassingen.
Wat is de rol van GGD Zeeland met betrekking tot PFAS?
GGD Zeeland volgt de landelijke ontwikkelingen en wetenschappelijke onderzoeken over PFAS, die onder andere worden uitgevoerd door het RIVM. De GGD geeft advies over gezondheidsrisico’s, zoals het eten van zelfgevangen vis uit de Westerschelde. Soms doet de GGD aanvullend onderzoek. De GGD heeft ook nauw contact met gemeenten in de regio, de provincie Zeeland, RUD Zeeland, RWS (Rijkswaterstaat) en Waterschap Scheldestromen. Het advies van de GGD aan de provincie is om de uitstoot van PFAS zoveel mogelijk te verminderen.
Waarom zijn PFAS niet verboden?
Binnen de Europese Unie en andere landen in de wereld geldt alleen voor PFOS en PFOA een verbod. Deze twee soorten PFAS mogen niet in producten zitten, tenzij het echt nodig is. PFAS komen in veel producten voor vanwege hun handige eigenschappen (zie: Waarom wordt PFAS gebruikt?). Er is echter steeds meer bekend over de schadelijkheid van deze stoffen voor mensen en het milieu. De Nederlandse overheid werkt samen met andere Europese landen aan een verbod op alle PFAS in producten waarin ze niet echt nodig zijn.