Corona Gezondheidsmonitor Jongvolwassenen 2022-2023

Samenvatting en advies

Mentale gezondheid jongvolwassenen onder druk

Op sociaal en emotioneel vlak maken jongvolwassenen grote ontwikkelingen door. Ze krijgen nog meer een eigen identiteit, maken toekomstplannen en werken hier naartoe. De mentale gezondheid ontwikkelt zich gedurende de levensloop voortdurend en wordt gevormd door omgevingsfactoren die zowel beschermend als bedreigend kunnen zijn. Stress, psychische klachten en eenzaamheid zijn risicofactoren – bedreigingen – en kunnen zowel een oorzaak als een gevolg zijn van verminderd mentaal welbevinden. Weerbaarheid, veerkracht en sociale steun zijn beschermende factoren en kunnen het welbevinden van jongvolwassenen juist bevorderen.

Uit de Corona Gezondheidsmonitor Jongvolwassenen 2022-2023 blijkt dat de mentale gezondheid van Zeeuwse jongvolwassenen onder druk staat. De helft van de jongvolwassenen ervaart psychische klachten en de helft voelt zich vaak tot zeer vaak gestrest. Meest genoemde redenen zijn stress door studie of school, de combinatie van alles wat zij moeten doen en de eisen die zij aan zichzelf stellen. Ook is twee derde van de jongvolwassenen eenzaam en is bijna een derde sterk eenzaam. Het aandeel jongvolwassenen dat in de afgelopen 12 maanden serieus heeft gedacht om een einde aan het leven te maken, is zorgelijk. Een derde heeft wel eens serieus aan suïcide gedacht en 1 op de 20 jongvolwassenen dacht hier zelfs vaak tot heel vaak serieus over na. De mentale gezondheid van vrouwen is slechter dan die van mannen.

Op basis van dit onderzoek is niet te zeggen in welke mate psychische klachten onder jongvolwassenen een gevolg zijn van de coronaperiode. Toch blijkt dat deze periode zeker impact had op een groot deel van deze groep. Bijna zes op de tien Zeeuwse jongvolwassenen had tijdens de coronaperiode hulp of steun nodig, met name omdat zij niet lekker in hun vel zaten. Eén op de zes jongvolwassenen geeft aan nog steeds last te hebben van gebeurtenissen die ze hebben meegemaakt in de coronaperiode.

Ondanks dat een deel van de jongvolwassenen kwetsbaar is, geeft het merendeel aan voldoende weerbaar te zijn (80%). De helft van de jongvolwassenen herstelt na een moeilijke periode weer snel en twee derde vindt het makkelijk om stressvolle gebeurtenissen te doorstaan. Het merendeel van de Zeeuwse jongvolwassenen kan bij iemand terecht bij problemen of als ze ergens meezitten (87%).

Andere aandachtspunten

In vergelijking met Nederland valt in Zeeland op dat jongvolwassenen vaker dagelijks roken, dat zij minder wekelijks sporten en minder vaak lid zijn van een sportvereniging. Zo rookt 17% dagelijks in vergelijking met 14% in Nederland. Minder dan de helft van de Zeeuwse jongvolwassenen (46%) is lid van een sportvereniging of heeft een sport abonnement, terwijl dit in Nederland bijna zes op de tien is (59%). Ook heeft bijna een derde overgewicht en bijna één op de tien heeft ernstig overgewicht.

Jonge mantelzorgers in Zeeland verdienen extra aandacht. In Zeeland is bijna één op de tien jongvolwassenen mantelzorger. Dit aandeel is hoger dan in Nederland gemiddeld. Ditzelfde beeld wordt ook gezien bij de andere doelgroepen in Zeeland: zowel bij jeugd, als bij volwassenen en ouderen (zie Gezondheidsmonitor Jeugd en Gezondheidsmonitor Volwassenen en Ouderen). Gezien we in de toekomst meer beroep zullen moeten doen op deze vorm van zorg en dat het mantelzorgpotentieel kleiner wordt, is het zaak om goed te zorgen voor de groep mantelzorgers (zie ook brochure zwaarbelaste mantelzorgers). Hier ligt een belangrijke taak voor gemeenten weggelegd.

Advies: kwalitatieve verdieping en een integrale aanpak

De doelgroep jongvolwassenen is in de Gezondheidsmonitor lang onderbelicht geweest. In de Landelijke nota gezondheidsbeleid 2020-2024 wordt nu aandacht gevraagd voor deze specifieke groep met het speerpunt “druk op het dagelijks leven van jeugd en jongvolwassenen” met als eerste ambitie meer inzicht verkrijgen in de aard en omvang van de mentale problemen van deze doelgroep. De Corona Gezondheidsmonitor Jongvolwassenen voorziet hier deels in.

De Gezondheidsmonitor bevestigt dat de omvang van de mentale problemen zorgelijk is, maar geeft weinig informatie over de aard hiervan, over de behoeften van de doelgroep zelf en over de context waarin deze problemen zich ontwikkelen. Het advies is een verdiepend onderzoek uit te voeren. Door diepgaande gesprekken te voeren met de jongvolwassenen kan meer inzicht worden verkregen in hun eigen vragen en behoeften en in concrete aanknopingspunten voor preventie.

Een integrale aanpak zorgt er vervolgens voor dat aandacht besteed wordt aan zowel het bevorderen van beschermende factoren als het terugdringen van risicofactoren en vroegsignalering van beginnende problemen. De integrale aanpak ‘Mentale gezondheid van ons allemaal’ die in opdracht van het ministerie van VWS is opgezet, is hier een uitwerking voor. Deze aanpak komt ook terug in het Gezond en Actief Leven Akkoord (GALA) onder de pijler 3E ‘versterking mentale weerbaarheid en mentale gezondheid’. Van gemeenten wordt hierin verwacht dat ze aansluiten bij deze landelijke aanpak en dat ze gebruik maken van kansrijke en/of effectieve interventies voor mentale gezondheidsbevordering.

Het merendeel van de Zeeuwse gemeenten heeft in hun nota’s volksgezondheid het speerpunt van de landelijke nota gezondheidsbeleid al overgenomen. De cijfers uit de Corona Gezondheidsmonitor Jongvolwassenen laten zien dat de mentale gezondheid van de Zeeuwse jongvolwassenen onder druk staat. Met het verdiepende onderzoek kunnen we inzicht geven in de handelingsopties met betrekking tot deze mentale gezondheid, waarna vervolgens een passende integrale benadering kan worden opgezet. Zoveel mogelijk aansluiten bij wat al is ontwikkeld, verdient de voorkeur.

Neem voor meer informatie, vragen of advies contact op met een van de adviseurs Publieke Gezondheid via:  AdviesPubliekeGezondheid@ggdzeeland.nl