Mentale gezondheid

Ervaren psychische gezondheid

In Zeeland voelt 1 op de 5 volwassen zich psychisch ongezond. Voor jongvolwassenen van 18 t/m 24 jaar is dat zelfs ruim 1 op de 4 (27%). Daarnaast voelen lager opgeleide volwassenen zich vaker psychisch ongezond (25%), dan hoger opgeleide volwassenen (17%).

Voor ouderen liggen de percentages iets lager, maar met 16% van de ouderen voelt nog steeds een aanzienlijk deel zich psychisch ongezond. Naarmate ouderen een hogere leeftijd bereiken, voelen zij zich wel vaker psychisch ongezond (65 t/m 74 jaar 14% en 85+ 27%). Van de volwassen en ouderen die zich psychisch ongezond voelen, ervaart 2% dit als ernstig psychisch ongezond.

Stress

In Zeeland ervaren volwassenen meer stress dan ouderen. Bijna de helft van de volwassenen gaf aan dat zij in de afgelopen 4 weken (najaar 2020) een beetje stress hebben ervaren. Bovendien ervaart 18% (heel) veel stress (figuur 2). Jongvolwassenen van 18 t/m 24 jaar en vrouwen ervaren aanzienlijk meer stress. 22% ervaart veel stress en 26% ervaart heel veel stress. Ondanks deze hoge percentages ervaren Zeeuwse volwassenen minder stress dan volwassenen gemiddeld in Nederland. Bij ouderen is de stress-ervaring vergelijkbaar met Nederland. Slechts 33% van de Zeeuwse ouderen gaf aan dat zij een beetje tot (heel) veel stress hebben ervaren (figuur 3).

Volwassenen ervaren met name stress op het gebied van werk, familie en gezondheid. Ouderen ervaren vooral stress op het gebied van familie en gezondheid.

Angststoornis of depressie

Steeds meer volwassen Zeeuwen hebben een matig tot hoog risico op een angststoornis of depressie (48%) (figuur 4). Voor jongvolwassenen van 18 t/m 24 jaar geldt zelfs dat 53% een matig tot verhoogd risico heeft op een angststoornis of depressie. Ook volwassenen met een laag inkomen (max. €18.200) en vrouwen hebben vaker een matig tot hoog risico op een angststoornis of depressie (respectievelijk 66% en 53%). Voor zowel volwassenen als ouderen is er een stijging in de trend ten opzichte van 2009. Bij ouderen bleef het percentage sinds 2012 vrijwel gelijk (40%).

Het risico op een angststoornis of depressie wordt bepaald aan de hand van de antwoorden op een gevalideerde 10-delige vraag over de aanwezigheid van angst en symptomen van depressie.

Eenzaamheid

Eenzaamheid kan gepaard gaan met negatieve gevoelens van leegte, verdriet, angst en zinloosheid en met lichamelijke of psychische klachten. Eenzaamheidgevoelens kunnen invloed hebben op gezondheid, welzijn en kwaliteit van leven. Er zijn verschillende soorten eenzaamheid die ook een verschillende aanpak vragen. Emotionele eenzaamheid ontstaat door een sterk gemis van een intieme relatie, een emotioneel hechte band met een partner, familielid of een hartsvriend(in) en kan bijvoorbeeld ontstaan na een scheiding. Sociale eenzaamheid is gekoppeld aan het gemis van betekenisvolle relaties met een bredere groep van mensen om je heen, zoals kennissen, collega’s, buurtgenoten, mensen met dezelfde belangstelling of mensen om samen een hobby mee uit te voeren.  Geraadpleegde bronnen, voor meer informatie bekijk de websites van Movisie: www.movisie.nl/sites/movisie.nl/files/2020-02/wat-werkt-eenzaamheid-dossier-2020.pdfMovisie en Een tegen eenzaamheid: www.eentegeneenzaamheid.nl/over-eenzaamheid/over-eenzaamheid/

Gevoelens van eenzaamheid kunnen een grote impact hebben op het welzijn van een persoon. Verhoogde mate van eenzaamheid kan leiden tot onder andere: depressies, coronaire hartziekten en beroertes. Eenzaamheid is een belangrijk thema in Zeeland.  Meer dan de helft van de ouderen (52%) en bijna de helft van de volwassenen (46%) geeft namelijk aan dat zij eenzaam is) (figuur 5). Binnen de groep die zegt eenzaam te zijn, is 12% van de ouderen en 11% van de volwassenen (zeer) ernstig eenzaam. 

In vergelijking met Nederland zijn ouderen in Zeeland vaker ((zeer) ernstig) eenzaam. Daarnaast zijn zowel volwassenen als ouderen vaker sociaal eenzaam in Zeeland, in vergelijking met Nederland. Voor volwassen geldt ook dat de groep met een laag inkomen (max. €18.200) aanzienlijk vaker eenzaam is (63%), dan volwassenen met een hoger inkomen (43%). Bij ouderen valt op dat eenzaamheid toeneemt naarmate men ouder wordt. Van de Zeeuwse 85-plussers is 70% eenzaam en 18% ernstig eenzaam. Tenslotte is er voor volwassenen en ouderen sprake van een toename in eenzaamheid over de afgelopen jaren (figuur 6).  

Zingeving

Zingeving is een belangrijke pijler van mentale gezondheid. Een gebrek aan zingeving kan leiden tot psychische klachten. Voor zowel volwassenen als ouderen ontbreekt er met name het gevoel een doel en richting te hebben in het leven (respectievelijk 33% en 41%). Daarnaast geldt voor 31% van volwassenen en 40% van ouderen dat zij niet het gevoel hebben mee te tellen in de samenleving. Een ander aspect van mentale gezondheid is regie over het leven hebben. In Zeeland is het percentage ouderen dat weinig regie heeft over het eigen leven hoger (15%) dan bij volwassenen (8%).

Zelfdoding

In Zeeland heeft in de afgelopen 12 maanden (najaar 2020) 6% van de volwassenen en 4% van de ouderen serieus gedacht om een eind aan het leven te maken. Voor jongvolwassenen Zeeuwen van 18 t/m 24 jaar geldt zelfs dat ruim 11% de laatste 12 maanden serieus dacht om een einde aan het leven te maken. Uit onderzoek van het CBS blijkt dat het aantal zelfdodingen in Zeeland  hoger ligt dan het landelijk gemiddelde. Het aantal zelfdodingen per jaar in de periode 2015-2019 was 12,5 per 100.000 inwoners in Zeeland. In Zeeuws-Vlaanderen was dit getal hoger, namelijk 13,8 per 100.000 inwoners. Mogelijke oorzaken van zelfdoding zijn psychische stoornissen en levensgebeurtenissen (zoals verlies, stress en misbruik). Het percentage volwassenen en ouderen dat serieus heeft gedacht om een eind aan het leven te maken, evenals het hoge percentage volwassenen dat een risico heeft op een angststoornis of depressie, is zorgelijk.   Geraadpleegde bronnen, kijk voor meer informatie op de website van CZW over Zeeland zonder zelfmoord: www.czwbureau.nl/beleidsterreinen/zeeland-zonder-zelfmoord.htm en het CBS voor een overzicht vanaf 1950: www.cbs.nl/nl-nl/longread/statistische-trends/2021/zelfdoding-in-nederland-een-overzicht-vanaf-1950?onepage=true#c-1--Inleiding