Veelgestelde vragen PFAS algemeen

PFAS zijn poly- en perfluoralkylstoffen. Het is een groep van duizenden chemische stoffen die door de mens worden gemaakt. Voorbeelden zijn PFOS, PFOA en GenX. We weten dat ze over het algemeen:

• slecht afbreken
• zich makkelijk verspreiden
• en zich ophopen in planten, dieren en mensen

Er is steeds meer bekend over hoe schadelijk deze stoffen zijn voor mensen en het milieu. Ze worden in heel veel producten en productieprocessen gebruikt. Hierdoor zitten PFAS overal in onze leefomgeving en blijven daar lang aanwezig. Via eten en drinken krijgen we dagelijks een kleine hoeveelheid PFAS in ons lichaam.

PFAS (poly- en perfluoralkylstoffen) hebben handige/goede eigenschappen: ze zijn onder meer water-, vet- en vuilafstotend. Ze zitten daarom in verschillende producten, waaronder smeermiddelen, voedselverpakkingsmaterialen, blusschuim, antiaanbaklagen van pannen, kleding, textiel en cosmetica. Ook worden ze gebruikt in verschillende industriële toepassingen en processen. Maar deze ‘handige/goede’ eigenschappen zorgen er ook voor dat ze in onze leefomgeving ophopen en slecht afbreekbaar zijn. Dit heeft nadelige gevolgen voor onze gezondheid en het milieu.

PFAS (poly- en perfluoralkylstoffen) zijn zowel water-, vet- als vuilafstotend en zijn goed bestand tegen hitte en zuren. De toepassing van deze stoffen is heel breed, bijvoorbeeld als vlekkenbescherming in tapijten en het waterafstotend maken van regen-, buitensport- en skikleding.

De meeste PFAS komen in het milieu door vervuiling vanuit fabrieken. Maar ze kunnen ook in het milieu komen via consumentenproducten.

De meeste (schadelijke) stoffen komen in het milieu door vervuiling vanuit fabrieken. Maar ze kunnen ook in het milieu komen via consumentenproducten. Dat is het geval bij PFAS. PFAS kunnen vast of los zitten in een product, waardoor je er op verschillende manieren mee in contact kunt komen.

Loszittende PFAS zitten in onder meer blusschuim, impregneermiddel voor kleding en meubels, skiwax en smeermiddel. Loszittende PFAS komen vrij als je dat product gebruikt. Bijvoorbeeld als je je fietsketting smeert of als je je tent waterdicht maakt. Het kan ook vrijkomen als de brandweer een brand blust met schuim waar PFAS in zit.

Vastzittende PFAS zitten in bijvoorbeeld de antiaanbaklaag van pannen, tapijten, (regen)kleding, bakpapier en pizzadozen. Vastzittende PFAS komen vrij als je het product verkeerd gebruikt. Bijvoorbeeld als je krassen maakt in de antiaanbaklaag van je pan of als je de pan te heet maakt voordat je er iets in doet.

Voor alle producten geldt dat er PFAS in het milieu komen als je het product uiteindelijk weggooit. Deze stoffen breken niet af en het is lastig om ze te verbranden in de afvalverbranding.

Wil je weten of er PFAS in een product zit? Kijk op de website van waar zit wat in.

Het bedrijf Chemours Dordrecht, voorheen DuPont, heeft bij de productie van teflon jarenlang de stof perfluoroctaanzuur (PFOA) gebruikt. PFOA is daarbij uitgestoten in de lucht en geloosd op het riool en de rivier. Ook is PFOA in de bodem terecht gekomen. Er zijn hierdoor zorgen ontstaan over de mogelijke gevolgen van PFOA voor de gezondheid. Ga voor meer informatie naar de website van GGD Zuid Holland Zuid.

PFOA staat voor perfluoroctaanzuur en wordt ook wel C8 genoemd. PFOA is door Chemours/DuPont tot 2012 gebruikt als hulpstof bij de productie van teflon, dat onder andere wordt gebruikt in de antiaanbaklaag van koekenpannen. PFOA staat sinds 2013 op de Europese lijst van Zeer Zorgwekkende Stoffen.

PFOS (perfluoroctaansulfonaten) is één chemische stof binnen de PFAS-groep, die gebruikt wordt om producten zoals textiel water- en vuilafstotend te maken. Ook zitten er hoge concentraties van deze stof in het schuim van brandblussers. PFOS is sinds 2008 verboden in veel toepassingen.

GGD Zeeland volgt de (landelijke) ontwikkelingen en wetenschappelijke onderzoeken met betrekking tot PFAS, die worden uitgevoerd door organisaties zoals het RIVM, op de voet. GGD Zeeland geeft of vertaalt dit in gevraagd en ongevraagd advies over gezondheidsrisico’s, bijvoorbeeld over het eten van zelf gevangen vis uit de Westerschelde. Soms doet de GGD aanvullend onderzoek. Ook heeft de GGD nauw contact met gemeenten in de regio, provincie Zeeland, RUD Zeeland, RWS en Waterschap Scheldestromen. Het advies van de GGD aan de provincie is om de uitstoot van PFAS zoveel mogelijk terug te dringen.

Alleen voor het gebruik van PFOS en PFOA geldt een verbod binnen de Europese Unie en andere landen in de wereld. Deze twee soorten PFAS mogen niet in producten zitten als dat niet echt nodig is. PFAS komen in heel veel producten voor omdat ze zulke handige eigenschappen hebben (zie: Waarom wordt PFAS gebruikt?). Er is echter steeds meer bekend over hoe schadelijk de stoffen zijn voor mensen en het milieu. De Nederlandse overheid werkt samen met andere Europese landen aan een verbod op alle PFAS in producten waar ze niet echt nodig zijn.