PFAS

In november 2021 is door provincie Zeeland opdracht gegeven aan de WUR (Wageningen University & Researchen) en het RIVM voor een onderzoek naar het PFAS-gehalte in de Westerschelde.

Uit het onderzoek blijkt dat volwassenen slechts heel beperkt, vis-, schaal- of schelpdieren uit de Westerschelde kunnen eten. Bij de berekeningen is aangenomen dat mensen de verschillende producten niet tegelijk eten.

Vis en garnalen uit de Westerschelde bevatten dermate veel PFAS dat wanneer je ze zelf vangt je ze beter niet kan opeten. Zelf geraapte schelpdieren uit de Westerschelde kunnen in beperkte mate geconsumeerd worden. Deze conclusies trekt GGD Zeeland op basis van het onderzoek naar PFAS in producten uit de Westerschelde, dat het RIVM heeft gedaan in opdracht van de Provincie Zeeland.

Het is beter om vis, garnalen, schaaldieren en zeegroenten in de winkel te kopen omdat deze producten hoogstwaarschijnlijk afkomstig zijn van minder of niet vervuilde gebieden. Ook wordt bij producten uit de supermarkt steekproefsgewijs de concentraties van andere mogelijk schadelijke stoffen gecontroleerd. Op basis van PFAS kan weliswaar onbeperkt lamsoor worden gegeten, maar naast PFAS komen mogelijk ook andere schadelijke stoffen vanuit de industrie in de Westerschelde terecht. Daarom adviseert GGD Zeeland om zelf gesneden lamsoor met mate te eten.

Daarnaast verwijzen wij naar het algemene advies van het voedingscentrum om één keer per week vis te eten. Vis is onderdeel van een gezonde voeding, maar beperk de consumptie van lokaal gevangen vis en garnalen en eet in elk geval voorlopig geen zelf gevangen vis of garnalen uit de Westerschelde.

Lees meer: Resultaten PFAS voedselveiligheidsonderzoek Westerschelde bekend | Provincie Zeeland

Zie ook: PFAS in de Westerschelde: Eet zo min mogelijk zelf gevangen producten | RIVM

Provincie Zeeland en GGD Zeeland verwachten geen gezondheidsrisico’s vanwege PFAS van zwemmen in de Westerschelde. Dat blijkt uit extra metingen die Rijkswaterstaat afgelopen jaar periodiek heeft gedaan naar PFAS op zwemwaterlocaties.

Naast PFAS wordt ook de waterkwaliteit en de fysieke veiligheid van zwemwater in de gaten gehouden door de overheid. Het is aan te raden om alleen te zwemmen op officiële aangewezen zwemwaterlocaties. Op www.zwemwater.nl zijn alle aangewezen locaties te vinden inclusief actuele informatie.

Lees meer: Geen gezondheids­risico’s door PFAS bij zwemwater­locaties in de Westerschelde – GGD Zeeland

Zie ook: PFAS en zwemmen in de Westerschelde | RIVM

In een publicatie van het RIVM (4 juni 2021) is geconcludeerd dat we in Nederland te veel PFAS binnenkrijgen via voedsel en drinkwater. Hierdoor kunnen er nadelige effecten op de gezondheid ontstaan. Het RIVM adviseert de overheid daarom ervoor te zorgen dat die stoffen minder worden gebruikt en ervoor te zorgen dat mensen minder in contact komen met PFAS.

Mensen kunnen zelf weinig doen om PFAS in voedsel en drinkwater te vermijden. Drinkwater en gevarieerde voeding zijn belangrijk om gezond te blijven. Van de hoeveelheid PFAS die je als Nederlander gemiddeld binnenkrijgt wordt je niet meteen ziek, maar het is voor je gezondheid beter om er zo weinig mogelijk van binnen te krijgen.

Minister Ernst Kuipers heeft op 4 juli 2023 in een Kamerbrief aangegeven dat er geen afzonderlijk gezondheidsonderzoek komt langs de Westerschelde. De minister volgt hiermee het advies van het expertteam op. Een standpunt dat wij delen.

Alleen afzonderlijk onderzoek in Zeeland is niet de oplossing om zorgen weg te nemen die onder de Zeeuwse burgers leven. Het enige wat echt effect heeft is het zo snel mogelijk verminderen van de PFAS-uitstoot, regionaal maar ook landelijk, zodat het niet meer in de natuur en in de mensen komt. Daar zijn stevige maatregelen voor nodig. Het bieden van informatie over de resultaten uit het landelijk onderzoek en over maatregelen die Zeeuwse burgers zelf kunnen nemen om verdere blootstelling te beperken, dragen daar wel aan wél bij.

Onderzoek heeft alleen nut als er verbanden kunnen worden gelegd tussen de PFAS-concentratie in het bloed en de specifieke bron en/of langdurige opvolging van gezondheidseffecten. Er is geen behandeling mogelijk om PFAS uit het bloed te verwijderen. De gezondheidseffecten die in verband worden gebracht met PFAS kunnen ook anderen oorzaken hebben: PFAS is één van de risicofactoren en er is niet voldoende bekend hoe dit precies werkt. Kortom: er kan op basis van individueel (bloed)onderzoek geen uitspraak worden gedaan over de gezondheid van de deelnemer.

Een (bloed)onderzoek in Zeeland biedt wél meerwaarde als het wordt opgenomen in een landelijk wetenschappelijk en ethisch verantwoorde onderzoeksopzet.

GGD Zeeland volgt nauwgezet de ontwikkelingen en onderzoeken met betrekking tot PFAS. Dit doet de GGD samen met de gemeenten in de regio en de Provincie Zeeland. De GGD geeft adviezen over gezondheidsrisico’s, bijvoorbeeld over het eten van zelf gevangen vis uit de Westerschelde.

Heb je klachten of zorgen over je eigen gezondheid? Neem dan contact op met je huisarts. Heb je vragen over PFAS en de gezondheid, dan kun je contact opnemen met GGD Zeeland via ons contactformulier, dan nemen wij contact met je op.

PFAS is een verzamelnaam voor een groep chemische stoffen die door de mens zijn gemaakt. Ze komen van nature niet in het milieu voor. De stoffen hebben handige eigenschappen: ze zijn water- en vetafstotend. Daarom kom je het tegen in je koekenpan, in verpakkingsmaterialen en in kleding.

Maar als PFAS eenmaal in het milieu terecht is gekomen, bijvoorbeeld via afvalwater van fabrieken die deze stoffen gebruiken, dan blijft het daar aanwezig. Het breekt niet af en kan zich snel verspreiden. Het PFAS hoopt zich op in de natuur en verdwijnt niet. Het kan zich ook gaan ophopen in het lichaam en daar schade aanrichten.